چندي پيش ، فارغ از مسائل و درگيريهاي روزانه ، به تماشاي فيلمي به نام (E book of Eli )كه در آن دنزل واشنگتن به زيبايي ايفاي نقش مي كرد نشته بودم ، داستان فيلم در فضايي تخيلي به زماني اشاره داشت كه جهان درگير جنگ هسته اي تمام عياري شده است ، تمام مظاهر تمدن و تكنولوژي از بين رفته ، حافظه تاريخي بشريت كاملاً پاك شده ، جهان با كمبود مواد غذايي رو به رو شده ، آدم ها به همديگر حمله ور شده و از گوشت بدن همديگر نغذيه مي كردنند . دخترم كه پي گيرانه در كنارم مشغول تماشا بود ، با سئوالي من را به تفكر وا داشت .

" پدر اگر به طور مثال ما به هر دليلي در شرايط حاكم بر فيلم قرار بگيريم آيا شما جهت رفع گرسنگي به خود اجازه مي دهي كه از گوشت بدن من تغذيه نمايي ؟ "

با خود انديشيدم كه تفكرات انساني و يا رفتار مدرنيته كه خيلي از ما ها مدعي آن هستيم ، آيا با تغيير شرايط عوض خواهد شد ؟

به زيان ديگر آيا ژستهاي روشنفكرانه در زمان آرامش و آسايش كارايي دارد؟ و يا درون واقعي با تغيير شرايط به وجود آمده و بروز بحراني به ظاهر بزرگ خود نمايي ميكند .

اينها را گفتم تا به عنوان مقدمه وارد اصل موضوع شويم:

احتمالاً براي يكبار كه شده نام بيماري آلزايمر را شنيده ايد ، آلزايمر بيماري است كه انسانهاي كهنسال را هدف قرار داده است . اين بيماري خاموشي است كه طي سايان اخير جامعه جهاني را آزار مي دهد . شايد همگي ما در ميان اقوام و آشنايان خود پيرمرد و يا پير زني را مشاهد كرده باشيم كه به اين بيماري دچار شده است . طي بررسي هاي رفتاري انجام شده به روي اينگونه افراد پير متوجه شديم كه آنها طي دوره زماني متفاوت دسترسي به اطلاعات حافظه خود را از دست مي دهند . درواقع دسترسي به حافظه كوتا مدت از بين ميرود . فرد مبتلا حوادث روز را به تدريج از ياد مي برد به طوري كه از نظر زماني رو به عقب مي رود . درست مانند نوار فيلمي كه آن را به عقب برده و در سكانسهاي مختلفي مجدداً آن را تماشا مي كنيم . فرد مبتلا خود را در دوره زماني قبل مشاهد و حس ميكند ، ايشان به آهستگي وارد دوره جواني ، نوجواني ودر نهايت كودكي و خرد سالي ميشود . ذهنيت فرد مبتلا دركي از موقعيت زماني و مكاني حال ندارد . اينگونه افراد گاهاً رفتار هاي ناهنجاري را بروز مي دهند كه انسان فكر مي كند اين فقط يك بيماري نيست بلكه جنوني است كه فرد و ادم هاي اطراف را آزار مي دهد . رفتارهاي بروز داده شده توسط فرد بيمار آنچنان غير عادي است كه تحمل آن براي بسياري از ما انسانها غير قابل تحمل است . و باز همه اينها را گفتيم تا سئوالهاي فوق را مطرح و پيرامون آنها به بحث بپردازيم .

آيا ممكن است يك سري رفتارهاي اكتسابي به دليل عدم دسترسي به حافظه از ميان برود ؟

آيا كسب رفتارهاي انساني كه ريشه در روح فرد دارد با به وجود آمدن اين بي نظمي از بين ميرود ؟

آيا فرد مبتلا علاوه بر اين كه مشخصات ظاهري و نام يك فرد را از ياد ميبرد ، مي تواند رفتار غير انساني نيز با او داشته باشد . يعني صفات اكتسابي انساني را نيز فراموش مي كند ؟

آيا عاطفه و مهر ورزي كه ريشه در روح اصيل انسان دارد از ياد ميرود؟

سئول اساسي تر اينكه آيا براستي صفات فوق ريشه در آگاهي و روح اصيل انساني دارد و يا نه سطحي و گذرا است كه فقط در حافظه و گفتار اجتماعي ما بروز ميكند و با تلنگري از ياد مي رود و قابليت خود را از دست مي دهد ؟

با زير نظر قرار دادن يكي از آشنايان كه دچار آلزايمر شده بود متوجه شديم كه پاسخ به سئوالات فوق منفي است ، به طور مثال ايشان هنگامي مشغول صرف ناهار بود همزمان  برنامه هاي سرگرم كننده  تلويزيون را تماشا ميكرد ، هنگامي كه مجري بر صفحه ظاهر شد با توجه به اين كه فردي سنتي بوده با شرم خاصي خود را جمع و جور كرده و در پاسخ سئوال ما كه چرا اين رفتار را مي كند پاسخ ميدهد كه او نامحرم است  . ولي از طرفي به همين مجري ناهار تعارف مي كرد و باز در پاسخ سئوال ما كه چرا به ايشان غذا تعارف مي كني ، بيان ميدارد كه ايشان مهمان است بايد مهمان نوازي كرد .

براستي زندگي كه همگي ما دچار مشكلات آن هستيم و بسياري از موارد اخلاقي را در آن تجربه مي كنيم در پايان راه چگونه خواهد بود ؟ آيا واقعاً صفات انساني همراه ما اصيل و حك شده در روح ماست ؟ يا نه به صورت حامل اطلاعات مكانيكي است  كه درك درستي از آنها نداريم و مسير زندگي ناآگاهانه را همراه آنها طي مي كنيم . ؟ آيا ما از روز زاده شدنمان دچار آلزايمر بوده ايم و در نتيجه مرگي ناآگاهانه خواهيم داشت .......؟!

رضا